Scheurbuik, Schipbreuk en Silleman

Welkom op de website over De Gouden Buys. Deze site is gewijd aan het historisch en archeologisch onderzoek dat plaatsvindt over dit schip, de restanten ervan en de overlevenden. De Gouden Buys is in 1693 gestrand in de St. Helenabaai in Zuid-Afrika, en tot nog toe niet gevonden. Nederlandse archeologen zijn in samenwerking met Zuid-Afrikaanse archeologen in 2006 en 2007 op zoek geweest naar de overblijfselen van dit unieke schip met haar bijzondere relaas!   

Laatst toegevoegd:

Detail van een atlaskaartje uit 1747 uit de Petit Atlas Maritime, 
behorende bij Prévost's Histoire des Voyages,
cartograaf Jacques Nicolas Bellin
[foto: M. Roling, oktober 2012]

Lees verder >>>

Gepubliceerde archiefdocumenten:

• Batavia, Dagregister 1694, 1 april 1694; Meer >>>
• Batavia, Dagregister 1694, 29 juni 1694; Meer  >>>
• Batavia, Net Secrete Resoluties 1694, 29 juni 1694; Meer  >>>
• Batavia, Notulen Resoluties, 29 juni 1694; Meer  >>>

In mei 1693 vertrok het gloednieuwe VOC-schip De Gouden Buys vanuit Enkhuizen op weg naar Batavia. Maar de bemanning had op de reis vele tegenslagen te verduren. Al snel waren er velen ziek. Scheurbuik en typhus eisten dagelijks slachtoffers. Rond de evenaar  viel de wind stil en moest het schip weken voor anker. Er was gebrek aan vers drinkwater en voedsel. 

Ludolf Bakhuysen, Nederlandse schepen op de rede van Texel 1671, 
olieverf op doek, collectie Rijksmuseum Amsterdam

De oversteek over de Atlantische Oceaan bracht het schip ter hoogte van de St. Helenabaai in Zuid-Afrika. Vanwege de Noordwestelijke wind was het voor de bemanning, inmiddels sterk verminderd en ziek, vrijwel onmogelijk om de Kaap te bereiken. Schipper Baanman gaf opdracht aan zeven  mannen, die nog enigszins op hun benen konden blijven staan, om aan wal te gaan en hulp te zoeken. 

Na wekenlang aan land gezworven te hebben slaagde Laurens Thijszoon erin met hulp van de KhoiKhoi om een Hollandsche post te bereiken. Hierdoor kwam het bericht aan de Kaap dat er een schip in nood was. Gouverneur Simon van der Stel gaf opdracht tot een grootscheepse bergingsoperatie. Vier schepen gingen naar de St. Helenabaai. Aldaar werd Daniël Silleman, de andere overlevende van het groepje van zeven, vanaf het strand gered. Het bergingsschip De Dageraad vertrok o.a. met de zeventien geldkisten en met Silleman naar de Kaap, maar leed schipbreuk bij Robbeneiland. Maar ook deze tragedie overleefde Silleman en hij kon uiteindelijk terugreizen naar Holland.

Terug in Holland vertelde hij zijn verhaal aan een uitgever in Enkhuizen. De reis van De Gouden Buys en de belevenissen van Daniël Silleman werden in 1695 al uitgegeven en werd in die tijd een populair verhaal.  

In 2006 is vanuit Nederland, in navolging op verder historisch onderzoek, contact opgenomen met de autoriteiten in Zuid-Afrika. Dit om gezamenlijk op zoek te gaan naar de restanten van het wrak van De Gouden Buys. Niet uit winstbejag, immers de geldkisten zijn toch van boord gehaald, maar uit pure archeologische belangstelling. Een schip waarover historisch zoveel bekend is moet nog meer te vertellen hebben. Zeker vanwege de water-installatie, vanwege de omzwervingen op de ruwe westkust, vanwege de aard en omvang van de bergingspogingen. een fascinerend verhaal, dat een tastbare herinnering verdient! 

Marco Roling MA     David Bouman MA

Detail voorkant reisverslag De Gouden Buys, uitgave uit 1718
(Reproductie, Pretoria 1968)